Leo núi là một môn thể thao đầy thách thức và hấp dẫn, thu hút ngày càng nhiều người tham gia. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cơ bản về môn thể thao này, từ định nghĩa, kỹ thuật cho đến lợi ích và những lưu ý quan trọng khi tham gia.
Bộ môn leo núi là gì?
Leo núi là hoạt động thể thao và giải trí trong đó người tham gia leo lên các vách đá, sườn núi hoặc các cấu trúc nhân tạo mô phỏng địa hình núi. Môn thể thao này đòi hỏi sự kết hợp của sức mạnh thể chất, kỹ năng kỹ thuật và sự can đảm.
Trong tiếng Anh, leo núi được gọi là mountain climbing hoặc mountaineering. Tuy nhiên, thuật ngữ cụ thể có thể thay đổi tùy theo loại hình leo núi. Có nhiều hình thức leo núi khác nhau, bao gồm:
Leo núi tự nhiên- Rock climbing: Leo đá
Leo núi tự nhiên hay leo đá là hình thức leo núi truyền thống diễn ra trên các vách đá và sườn núi trong môi trường tự nhiên. Đặc điểm chính:
- Địa hình đa dạng: Từ vách đá dựng đứng đến các sườn núi thoai thoải.
- Yêu cầu kỹ năng cao: Người leo phải đọc được địa hình, tìm đường leo và xử lý các tình huống bất ngờ.
- Thiết bị chuyên dụng: Sử dụng dây bảo hiểm, móc khóa, giày leo núi, mũ bảo hiểm, v.v.
- Các kỹ thuật: Bao gồm leo dẫn đường, leo theo sau, rappelling (leo dây xuống).
- Rủi ro cao hơn: Do địa hình không ổn định và điều kiện thời tiết thay đổi.
- Trải nghiệm tự nhiên: Cơ hội khám phá cảnh quan tuyệt đẹp và thử thách bản thân trong môi trường hoang dã.
Leo núi trong nhà hay leo núi nhân tạo – Indoor climbing
Leo núi trong nhà hay leo núi nhân tạo là hình thức leo núi trên các bức tường nhân tạo được thiết kế đặc biệt trong không gian kín. Đặc điểm chính:
- Địa điểm: Thường trong các phòng tập gym hoặc trung tâm leo núi chuyên dụng.
- Tường leo: Được thiết kế với nhiều độ khó và góc độ khác nhau, mô phỏng địa hình tự nhiên.
- Điểm bám: Sử dụng các điểm bám nhân tạo đa dạng về hình dạng, kích thước và màu sắc.
- An toàn hơn: Môi trường được kiểm soát, có đệm bảo vệ và hệ thống dây bảo hiểm tự động.
- Phù hợp mọi cấp độ: Từ người mới bắt đầu đến vận động viên chuyên nghiệp.
- Thuận tiện: Có thể tập luyện mọi thời điểm, không phụ thuộc thời tiết.
- Xã hội hóa: Cơ hội gặp gỡ và học hỏi từ cộng đồng leo núi.
Bouldering – Leo tảng đá
Bouldering là hình thức leo núi trên các tảng đá thấp hoặc cấu trúc nhân tạo mô phỏng mà không sử dụng dây bảo hiểm. Đặc điểm chính:
- Chiều cao giới hạn: Thường dưới 4-5 mét.
- Không dùng dây: Tập trung vào kỹ thuật và sức mạnh hơn là độ cao.
- Đệm bảo vệ: Sử dụng đệm dày (crash pads) để đảm bảo an toàn khi rơi.
- Kỹ thuật đặc biệt: Đòi hỏi sức mạnh, sự linh hoạt và kỹ thuật giải quyết vấn đề.
- Vấn đề thay vì tuyến đường: Mỗi lộ trình leo được gọi là một vấn đề cần giải quyết.
- Xã hội: Thường được thực hiện trong nhóm, khuyến khích hỗ trợ và học hỏi lẫn nhau.
- Có thể thực hiện trong nhà và ngoài trời.
Leo băng – Ice climbing
Leo băng là hình thức leo núi trên các bề mặt đóng băng như thác băng hoặc vách núi phủ băng. Đặc điểm chính:
- Môi trường khắc nghiệt: Thực hiện trong điều kiện lạnh giá, đòi hỏi trang bị và kỹ năng đặc biệt.
- Thiết bị chuyên dụng: Sử dụng rìu băng, đinh băng (crampons), dây bảo hiểm chuyên dụng.
- Kỹ thuật đặc biệt: Cần học cách sử dụng rìu băng và đinh băng để bám và di chuyển trên băng.
- Đánh giá rủi ro cao: Cần khả năng đánh giá chất lượng băng và điều kiện thời tiết.
- Thay đổi theo mùa: Chỉ có thể thực hiện vào mùa đông hoặc ở vùng có băng quanh năm.
- Nguy hiểm tiềm ẩn: Rủi ro từ băng rơi, tuyết lở, hoặc nhiệt độ cực thấp.
- Trải nghiệm độc đáo: Cơ hội khám phá cảnh quan mùa đông tuyệt đẹp và thử thách bản thân trong môi trường cực kỳ khắc nghiệt.
Mỗi loại hình leo núi này đều có những đặc điểm và thử thách riêng, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về kỹ năng, thiết bị và tinh thần. Người tham gia cần được đào tạo đúng cách và tuân thủ các quy tắc an toàn nghiêm ngặt để có trải nghiệm an toàn và thú vị.
Vận động viên leo núi là những ai?
Vận động viên leo núi là những người có đam mê với môn thể thao này và thường xuyên tham gia các hoạt động leo núi. Họ có thể là:
Vận động viên chuyên nghiệp
Vận động viên leo núi chuyên nghiệp là những người đã đạt đến trình độ cao nhất trong môn thể thao này và kiếm sống chủ yếu từ hoạt động leo núi.
- Tham gia các giải đấu quốc tế lớn như IFSC Climbing World Cup, Olympic (từ năm 2020).
- Thường có hợp đồng tài trợ từ các thương hiệu thiết bị leo núi hoặc thể thao.
- Dành phần lớn thời gian cho việc tập luyện và thi đấu.
- Thường xuyên thiết lập các kỷ lục mới về tốc độ leo núi hoặc độ khó của tuyến đường.
- Có thể kiếm thu nhập từ giải thưởng, tài trợ, xuất hiện trên truyền thông, và các buổi nói chuyện/hội thảo.
- Thường có huấn luyện viên riêng và áp dụng chế độ dinh dưỡng, tập luyện chuyên biệt.
Vận động viên bán chuyên
Vận động viên leo núi bán chuyên là những người có trình độ cao trong leo núi nhưng không lấy đây là nghề nghiệp chính.
- Tham gia các giải đấu địa phương, quốc gia và đôi khi là các giải quốc tế nhỏ hơn.
- Thường có công việc chính khác nhưng dành nhiều thời gian và nguồn lực cho leo núi.
- Có thể có một số tài trợ nhỏ từ các thương hiệu địa phương hoặc được hỗ trợ bởi các câu lạc bộ leo núi.
- Thường cân bằng giữa công việc, cuộc sống cá nhân và đam mê leo núi.
- Có thể kiếm được một phần thu nhập từ leo núi nhưng không đủ để sống hoàn toàn từ môn thể thao này.
- Thường tự lập kế hoạch tập luyện và thi đấu.
Người leo núi giải trí
Đây là nhóm đông đảo nhất trong cộng đồng leo núi, bao gồm những người tham gia môn thể thao này vì mục đích giải trí, thể dục hoặc thử thách bản thân.
- Họ leo núi như một hoạt động thể chất bổ sung bên cạnh công việc và cuộc sống hàng ngày.
- Tham gia các buổi leo núi vào cuối tuần hoặc trong kỳ nghỉ.
- Có thể là thành viên của các câu lạc bộ leo núi địa phương.
- Trình độ kỹ thuật đa dạng, từ người mới bắt đầu đến người có kinh nghiệm nhiều năm.
- Thường tập trung vào việc cải thiện kỹ năng cá nhân và tận hưởng trải nghiệm hơn là cạnh tranh.
- Có thể tham gia các sự kiện leo núi cộng đồng hoặc các chuyến đi leo núi tổ chức.
1 số vận động viên leo núi nổi tiếng thế giới
Một số vận động viên leo núi nổi tiếng trên thế giới bao gồm Alex Honnold, Adam Ondra, và Ashima Shiraishi.
Alex Honnold
Alex Honnold ổi tiếng với việc leo tự do không dây bảo hiểm (free soloing). Anh là người đầu tiên leo tự do không dây bảo hiểm lên vách El Capitan ở Yosemite. Anh cũng là nhân vật chính, chủ đề của bộ phim đoạt giải Oscar Free Solo.
Adam Ondra
Adam Ondra được coi là một trong những vận động viên leo núi giỏi nhất mọi thời đại. Anh đã hoàn thành nhiều tuyến đường khó nhất thế giới. Anh cũng là nhà vô địch thế giới nhiều lần trong cả leo núi lead và bouldering.
Ashima Shiraishi
Ashima Shiraishi được coi là thần đồng leo núi, bắt đầu từ khi còn rất nhỏ. Cô là một trong những vận động viên nữ trẻ tuổi nhất đạt được thành tích cao trong cả bouldering và leo núi lead. Cô đã thiết lập nhiều kỷ lục về độ khó đối với vận động viên nữ và cả nam giới.
Những vận động viên này không chỉ nổi tiếng vì thành tích của họ mà còn vì vai trò của họ trong việc nâng cao nhận thức về môn leo núi và thúc đẩy giới hạn của con người trong môn thể thao này.
Động tác leo núi đúng kỹ thuật
Để leo núi an toàn và hiệu quả, cần tuân thủ các kỹ thuật cơ bản sau
1. Tư thế cơ bản: Giữ trọng tâm gần vách đá, chân dang rộng bằng vai, đầu gối hơi cong.
2. Sử dụng chân: Đặt trọng lượng chủ yếu lên chân thay vì tay. Sử dụng các ngón chân để bám vào các điểm tựa nhỏ.
3. Kỹ thuật tay: Sử dụng các kỹ thuật nắm khác nhau tùy thuộc vào loại điểm bám (ví dụ: nắm mở, nắm chụp, nắm kẹp).
4. Di chuyển ba điểm: Luôn giữ ba điểm tiếp xúc với vách đá khi di chuyển một tay hoặc chân.
5. Nhìn trước: Lập kế hoạch cho các bước tiếp theo trước khi di chuyển.
6. Thở đúng cách: Giữ nhịp thở đều đặn để duy trì sự tập trung và sức bền.
7. Kỹ thuật leo: Học các kỹ thuật như leo zigzag, sử dụng các góc, và kỹ thuật đứng trên mũi chân.
Thực hành các kỹ thuật này thường xuyên sẽ giúp bạn trở thành một người leo núi giỏi hơn và an toàn hơn.
12 lợi ích của việc tập luyện môn thể thao này
Leo núi mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe thể chất và tinh thần:
1. Tăng cường sức mạnh và sức bền: Hoạt động này rèn luyện toàn bộ cơ thể, đặc biệt là cơ lưng, cánh tay, chân và cơ bụng.
2. Cải thiện sự linh hoạt và cân bằng: Leo núi đòi hỏi khả năng vận động linh hoạt và giữ thăng bằng tốt.
3. Tăng cường sức khỏe tim mạch: Là một bài tập tim mạch hiệu quả, giúp tăng cường sức khỏe tim và phổi.
4. Giảm stress và cải thiện tâm trạng: Hoạt động ngoài trời và thử thách bản thân có thể giúp giảm căng thẳng và tăng cường sản xuất endorphin.
5. Phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề: Leo núi đòi hỏi sự sáng tạo và tư duy chiến lược để vượt qua các thử thách.
6. Tăng cường sự tự tin: Vượt qua các thử thách trong leo núi có thể tăng cường lòng tự tin và cảm giác thành tựu.
7. Kết nối xã hội: Leo núi thường là một hoạt động nhóm, giúp xây dựng mối quan hệ và tinh thần đồng đội.
8. Đốt cháy mỡ thừa hiệu quả: Leo núi là một bài tập tim mạch và sức mạnh tuyệt vời, giúp đốt cháy lượng calo đáng kể. Đặc biệt, leo núi trekking (đi bộ đường dài kết hợp leo núi) là một hoạt động đốt cháy mỡ thừa rất hiệu quả.
9. Tiêu hao nhiều calo: Lượng calo tiêu hao khi leo núi phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cân nặng, cường độ leo, địa hình và thời gian. Tuy nhiên, trung bình:
– Leo núi trong nhà: Có thể đốt cháy khoảng 500-700 kcal mỗi giờ.
– Leo núi ngoài trời: Có thể đốt cháy từ 600-900 kcal mỗi giờ.
– Leo núi trekking: Có thể đốt cháy từ 400-800 kcal mỗi giờ, tùy thuộc vào địa hình và tốc độ di chuyển.
Ví dụ, một người nặng 70kg có thể đốt cháy khoảng 700 kcal trong một giờ leo núi ngoài trời với cường độ vừa phải.
10. Tăng cường trao đổi chất: Leo núi không chỉ giúp đốt cháy calo trong quá trình hoạt động mà còn tăng cường trao đổi chất của cơ thể, giúp tiếp tục đốt cháy calo ngay cả sau khi kết thúc hoạt động.
11. Xây dựng cơ bắp săn chắc: Quá trình leo núi giúp phát triển cơ bắp toàn thân, đặc biệt là cơ lưng, cơ tay, cơ chân và cơ lõi. Việc tăng khối lượng cơ bắp cũng góp phần tăng cường khả năng đốt cháy calo của cơ thể.
12. Cải thiện tỷ lệ mỡ cơ thể: Với việc kết hợp đốt cháy mỡ và xây dựng cơ bắp, leo núi có thể giúp cải thiện tỷ lệ mỡ cơ thể một cách hiệu quả.
Điều quan trọng cần lưu ý là lượng calo tiêu hao chính xác sẽ khác nhau đáng kể giữa các cá nhân và phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Để đạt được hiệu quả giảm cân tối ưu, nên kết hợp leo núi với chế độ ăn uống cân bằng và lối sống lành mạnh.
Những tác hại nên tránh, những đối tượng không thích hợp
Mặc dù leo núi mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng có những rủi ro và tác hại tiềm ẩn cần lưu ý.
Những tác hại nên tránh
1. Chấn thương do té ngã: Đây là rủi ro lớn nhất trong leo núi. Để tránh, cần sử dụng đúng thiết bị bảo hộ và tuân thủ các quy tắc an toàn.
2. Quá sức: Leo núi đòi hỏi nhiều sức lực, có thể dẫn đến kiệt sức nếu không chuẩn bị kỹ.
3. Tổn thương da: Ma sát với đá có thể gây trầy xước hoặc phồng rộp. Sử dụng găng tay và quần áo bảo hộ phù hợp.
4. Mất nước: Đặc biệt khi leo núi ngoài trời, cần uống đủ nước để tránh mất nước.
5. Tổn thương do ánh nắng: Khi leo núi ngoài trời, cần bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV.
Những người, đối tượng không thích hợp với bộ môn thể thao mạo hiểm này
Người có bệnh lý
Một số bệnh lý có thể khiến việc leo núi trở nên nguy hiểm:
– Bệnh tim mạch
– Huyết áp cao không kiểm soát
– Bệnh phổi mãn tính
– Bệnh về xương khớp nghiêm trọng
– Bệnh về thăng bằng hoặc chóng mặt
Nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tham gia leo núi.
Người sợ độ cao
Những người mắc chứng sợ độ cao (acrophobia) có thể gặp khó khăn khi leo núi. Tuy nhiên, một số người đã sử dụng leo núi như một phương pháp để vượt qua nỗi sợ này dưới sự hướng dẫn chuyên nghiệp.
Đối tượng khác
Ngoài ra, những đối tượng sau cũng nên cân nhắc kỹ trước khi tham gia leo núi:
- Phụ nữ mang thai.
- Người già yếu.
- Trẻ em quá nhỏ.
- Người có tiền sử chấn thương nghiêm trọng ở cột sống hoặc các khớp chính.
- Người đang dùng thuốc ảnh hưởng đến khả năng phán đoán hoặc phản xạ.
Lời khuyên cho những ai mới tập leo núi
Nếu bạn mới bắt đầu với môn leo núi, đây là một số lời khuyên hữu ích:
1. Bắt đầu từ từ: Hãy bắt đầu với các tuyến đường dễ và tăng dần độ khó.
2. Học từ chuyên gia: Tham gia các khóa học leo núi cơ bản để học kỹ thuật đúng và các quy tắc an toàn.
3. Đầu tư vào thiết bị phù hợp: Mua hoặc thuê thiết bị leo núi chất lượng tốt, đặc biệt là giày leo núi và dây bảo hiểm.
4. Tập luyện sức mạnh và độ linh hoạt: Kết hợp các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp và độ linh hoạt vào chế độ tập luyện của bạn.
5. Leo núi với bạn bè: Leo núi là một hoạt động nhóm tuyệt vời. Hãy tìm một người bạn cùng tập luyện để hỗ trợ và động viên lẫn nhau.
6. Tôn trọng giới hạn của bản thân: Đừng cố gắng vượt quá khả năng của mình. Hãy lắng nghe cơ thể và biết khi nào cần nghỉ ngơi.
7. Tìm hiểu về môi trường leo núi: Nếu leo núi ngoài trời, hãy học cách đọc thời tiết và địa hình.
8. Duy trì sự kiên nhẫn: Kỹ năng leo núi cần thời gian để phát triển. Hãy kiên nhẫn và tận hưởng quá trình học hỏi.
9. Tham gia cộng đồng leo núi: Kết nối với những người leo núi khác để học hỏi kinh nghiệm và chia sẻ niềm đam mê.
10. Luôn ưu tiên an toàn: Đừng bao giờ hy sinh an toàn để đạt được mục tiêu. An toàn luôn phải là ưu tiên hàng đầu trong leo núi.
Với những thông tin trên, hy vọng bạn đã có cái nhìn tổng quan về môn thể thao leo núi. Dù là một hoạt động đầy thử thách, nhưng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và thái độ đúng đắn, leo núi có thể mang lại những trải nghiệm tuyệt vời và lợi ích lâu dài cho sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn.
1 reply on “Leo núi là gì? Những điều cần biết về môn thể thao này”